IZABELI FILIPIAK
Izabela Filipiak jest autorką wszechstronną — jej dotychczasowe publikacje obejmują dwie powieści (Absolutna Amnezja — 1995, 1998, Alma — 2003), dwa zbiory opowiadań (Śmierć i Spirala — 1991, Niebieska menażeria —1997), zbiór felietonów prasowych (Kultura obrażonych – 2003), podręcznik do twórczego pisania (Twórcze pisanie dla młodych panien — 1999), zbiór poetycki (Madame Intuita — 2002), a także ostatnio dramat poświęcony znaczącej postaci polskiego modernizmu, Marii Komornickiej (Księga Em — 2005).
Zainteresowanie teatrem znajduje swe zakorzenienie w najwcześniejszych doświadczeniach autorki. Jedną z pierwszych jej dziecięcych lektur była Nie-Boska komedia, Krasińskiego. Jako nastolatka organizowała klasowe przedstawienia, w tym wierszowanej parodii Trzech muszkieterów. W 1985 roku, jako studentka ostatnich lat polonistyki zdała egzamin na instruktura teatralnego i prowadziła samodzielnie amatorski teatr, wystawiając poezję Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i własny poetycki dramat o czarownicach. Swoją pracę magisterską oparła się w większej części na analizie dramatów Stanisława Grochowiaka. W 1989 roku studiowała improwizację teatralną i dramatopisarstwo w HB Studio w Nowym Jorku. W 1993 roku wystawiła i wystąpiła we własnym monodramie Holywood w New York Open Center. W 1998 wyreżyserowała i wystawiła przedstawienie swoich studentek z warsztatów twórczego pisania w Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie. W swej pracy doktorskiej, obronionej w czerwcu 2004 roku, Maria Komornicka i kreacje odmienności, dokonała wnikliwego odczytania młodzieńczych dramatów autorstwa Marii Komornickiej. Szczegółową analizą twórczości tej autorki, jak i zagadkowej tragedii jej życia, Izabela Filipiak zajęła się w latach 1998-2004. Owocem tej pracy jest także, oprócz naukowej monografii, a może bardziej istotnie, Księga Em, cztero-częściowy dramat, sytuujący fantastyczną historię życia Marii Komornickiej w kontekście jej epoki, lecz czyniący z tej historii opowieść zarazem odwieczną i współczesną, napisany z intencją wystawienia go na scenie.
Księga Em to opowieść w czterech częściach o życiu artysty/artystki uwikłanej w konflikty i dylematy swojej epoki, a zarazem dążącej do określenia swojej tożsamości i jak najpełniejszej realizacji swojego twórczego potencjału. Em to imię, którym nazywa się wiodąca w tym dramacie postać będąc zarówno kobietą, jak i, na przekór rodzinie i kulturze, mężczyzną. W części pierwszej, Panna niczego, poznajemy Em w jej dziewczęcej postaci, kiedy jeszcze jest pełną werwy i humoru, ambicji i zapału, depczącą konwenanse debiutantką, jeszcze nie utemperowaną przez życie. Część druga, Folie a deux, rozgrywa się w przedziale kolejowym i okazuje się pojedynkiem na zranione uczucia między Em a Matką, która przewozi swoją zbuntowaną córkę/świeżo upieczonego syna, z jednej kliniki psychiatrycznej do drugiej. Tam też rozgrywa się część trzecia, Spisek koronacyjny. Wśród lekarzy i pacjentów odgrywających role Króla, Królowej, Polityka i Dam Dworu, to właśnie Em ma stać się żywym symbolem przemiany, której powinna się poddać jej ojczyzna, żeby stać się samoistna i niezależna, a nawet militarna, jak inne dominujące narody. Część czwarta, Niebografia, obejmuje okres pustelniczego życia Em. Tu Em, już ostatecznie przemieniony i łagodnie obłąkany, jest nawiedzany przez postaci ze swej przeszłości (Lemański, były mąż), jak i ze swych halucynacji (Włast, średniowieczny feudał). W końcowej scenie dramatu, świat, który dotąd otaczał Em, zostaje unicestwiony w wojennej pożodze. Poeta i pustelnik zwany Em pragnie jednak zamieszkać w porządku mistycznym. Według autorki dramatu, Izabeli Filipiak, Maria Komornicka nie została nigdy poprawnie pochowana w kulturze. Dlatego jest głodnym duchem, który powraca i nawiedza historyków literatury, podczas gdy jej utwory pozostają w rękopisach, lub rozrzucone po starych czasopismach, trudno dostępne. Księga Em to rytuał, to zarazem najgłębszy hołd złożony niezwykłej autorce, jak i obrzęd „przejścia na drugą stronę”, w stronę uspokojenia i wieczności.
Izabela Filipiak uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych w Instytucie Badań Literackich PAN w styczniu 2005. Zajmuje się badaniami dotyczącymi problemu rasy i obywatelstwa na przełomie 19. i 20. wieku w guberni warszawskiej w Instytucie Badań Slawistycznych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Przełom 19. i 20. wieku, według Izabeli Filipiak, jest tym okresem, w którym zaczęto definiować pojęcia jaźni, tożsamości obywatelskiej, rasy, płci i seksualności w sposób, który wciąż przeważa we współczesnej polskiej kulturze i który nabrał fantazmatycznego wręcz kształtu w nadwiślańskim życiu społecznym i politycznym dziś, na początku nowego milenium.
Dom wydawniczy tCHu planuje wznowienie powieści Izabeli Filipiak z 1995 roku, Absolutna Amnezja.
